تجلی سیمرغ در هنر سفالگری دوران اسلامی‌ ایران

چکیده موضوع تحقیق پیشِ‌رو، بررسی نحوة انعکاس طرح تزیینی سیمرغ در سفالینه‌ها و کاشی‌های دوران اسلامی‌ ‌ایران است. نگارنده برآنست نخست با تکیه بر برخی منابع تاریخی و ادبی، در کنار شناسایی مشخصات طراحی و مفاهیم نمادین نگارة سیمرغ، علت تفاوت­های سیمرغ دوران اسلامی‌ ‌با سیمرغ ساسانی و همچنین فرضیة احتمال کاربرد این نقش در دوران اسلامی‌ ‌قبل از ورود مغولان به‌ ایران را ردیابی نموده و سپس بطور اختصاصی انواع الگوها و ویژگی­های این نقش تزیینی در سفالینه­ها و کاشی­های دورةایلخانی و تفاوت­های آن با ققنوس چینی را مشخص نماید. در همین راستا، نمونه‌هایی شاخص از سفالینه‌ها و کاشی‌های دوران اسلامی‌ ‌ایران که دربردارندة طرح احتمالی یا قطعیِ سیمرغ هستند، انتخاب و به لحاظ مشخصات تکنیکی و ویژگی­های تزیینی مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته‌ است. بنابر یافته‌های تحقیق؛ در رابطه با کاربرد طرح تزیینی سیمرغ در هنر سفالگری دوران اسلامی‌ ‌ایران می‌توان دو دورة مجزا را تشخیص داد؛ یکی دورة قبل از مغولان با تاثیر سیمرغِ عقاب‌سان ساسانی بعلاوة ققنوس هندی و دیگری دورة بعد از ورود آنها به‌ ایران با تاثیر ققنوس چینی البته با تفاوت­های ساختاری بسیار با اصل چینی آن که بیشتر متاثر از ادبیات و اساطیر ایرانی در کنار مفاهیم عرفانی و ابداعات هنرمندان مسلمان ایرانی ‌است.